Veelgestelde vragen
Het heeft zeker voordelen om het systematisch contactmoment voor te bereiden door de samenvatting vooraf te raadplegen. Maar het is geen must, toch als men zich reeds comfortabel genoeg voelt bij het gebruik van de GLCE-samenvatting (en de aanpak die eruit voortvloeit).
Voordelen die vooraf doornemen kan bieden:
- Je kunt vooraf aftoetsen of de zorgen gemeld in GLCE-samenvatting reeds gekend en/of opgevolgd zijn via CLB en evt. hierop inpikken (maar het kan ook gewoon gevraagd worden aan de leerling op het moment zelf)
- Doordat je a.d.h.v. de GLCE-samenvatting een betere inschatting kan maken van wat zich zal aandienen, kan dit rust bieden voor de CLB-medewerker. Je kunt je tijd tijdens het systematisch contactmoment beter indelen. Je kunt zo nodig de volgorde waarin de leerlingen komen in het systematisch contactmoment afstemmen op wat uit GLCE blijkt (bv. leerlingen met heel wat vragen/zorgen niet laten wachten tot de laatste)
Voorlopig maken leerlingen gebruik van hun Smartschool-account om in te loggen in de online vragenlijst van ‘Gezond leven? Check het even!’. Er zijn echter scholen die geen samenwerking hebben met Smartschool.
Voor deze scholen wordt gewerkt aan een ander inlogsysteem (via een leerlingen-ID). De bedoeling is om in de toekomst alle leerlingen op die manier te laten inloggen. Maar eerst zal gestart worden met de scholen die geen Smartschool hebben.
Scholen waar geen Smartschool beschikbaar is, en waar je toch GLCE wil opstarten? Gelieve de naam van de school en het instellingsnummer te melden aan de Hilde Denys (LARS-coördinator).
Dit kan wel. Doch de voorkeur gaat naar een persoon die het systematisch contactmoment zal uitvoeren, dus de arts of verpleegkundige. Het vooraf begeleiden bij het invullen invullen door de verpleegkundige of arts schept reeds een vertrouwensband.
De vragenlijst laten invullen met enkel begeleiding door leerkracht of secretariaatsmedewerker kan niet i.k.v. de vertrouwelijkheid van de gegevens. Het verzamelen van deze gegevens via de GLCE-vragenlijst valt onder het beroepsgeheim.
De vragenlijst veronderstelt kennis van het Nederlands en de inhoud is niet afgestemd op de doelgroep nieuwkomers.
De vragenlijst dient door de leerlingen te worden ingevuld na duiding van GLCE in een context die veiligheid creëert.
Tijdens het onderzoek naar validiteit en haalbaarheid van GLCE ging de CLB-er vooraf naar school. Bij vele CLB's die van start gingen sinds januari 2022 wordt dit ook zo uitgevoerd.
Indien er voldoende tijd is tijdens het consult, indien de leerlingen beschikken over een device om de vragenlijst in te vullen, over wifi in de wachtzaal, voldoende privacy bij het invullen én indien je de GLCE-samenvattingen niet vooraf wenst in te kijken, kan je de vragenlijst (na duiding en introductiefilm) in de wachtzaal voor het consult laten invullen. Een CLB dat op die manier te werk gaat, voorziet hier 30 minuten extra voor per halve dag consult.
De onderzoeksfase van de GLCE-methodiek startte nog voor het huidige decreet leerlingenbegeleiding. Het consult 3SO werd toen sowieso door de verpleegkundige en de arts samen uitgevoerd. Een taakverdeling tussen verpleegkundige en arts voor 3SO met GLCE is toen uitgeschreven volgens het subsidiariteitsprincipe en is als inspiratie voor een huidige rolverdeling na te lezen via de handleiding (bijlage 5).
Het huidige decreet specifieert niet meer welke disiciplines het consult uitvoeren.
In de huidige CLB-praktijk gebeurt het consult 3 SO nu door de verpleegkundige en arts samen ofwel door de arts(en) alleen.
in het geval het consult enkel door de arts(en) wordt uitgevoerd, dan vind je hier ter inspiratie een voorbeeld van praktijk anno 2022 waar artsen in duo een groep leerlingen zien:
- Vragenlijst op school door een CLB-medewerker (1 lestijd per klas). Deze CLB-medewerker accepteert ook in LARS onmiddellijk de leerlingen die GLCE doorliepen. De GLCE-samenvattingen (pdf) komen dan automatisch in de (vooraf aangemaakte) LARS-activiteit terecht.
- De artsen bereiden hun deel van het onderzoek voor volgens interne afspraak
- Onthaal in CLB door de 2 artsen die simultaan het consult zullen uitvoeren (per dagdeel 1 volledige klas)
- 2 SPIN-tablets in de wachtklas, met geplastificeerde handleiding voor gebruik en ontsmettingsmiddel voor handen, per tablet een lijst van leerlingen: leerlingen doorlopen zelfstandig de SPIN met supervisie van de klasbegeleider (voordeel: geeft rust in de wachtklas)
- Elke CLB-arts doet volledig consult (+ vaccinatie) van ½ van de klas (indien visustest nodig: nadat de artsen de leerlingen zagen, worden de leerlingen voor de visustest getest door 1 arts en bekijkt de andere arts de resultaten van de SPIN)
Ja, ook een afwezigheid op school omwille van quarantaine/isolatie moet meegeteld worden bij de afwezigheden. Dit omdat elke afwezigheid – om welke reden dan ook - belangrijk is en aangeeft dat er extra zorg nodig kan zijn voor deze leerling.
De Standaard Gewicht adviseert om eerst te praten, dan te wegen. ‘Gewicht’ kan een erg gevoelig thema zijn. Daarom dien je een relatie op te bouwen met de leerling en in te voegen bij de leerling (zodat je contact kan maken met de leerling als persoon en niet onbedoeld enkel met het probleem van de leerling) vooraleer je de leerling weegt. Het meetresultaat (G&L) geeft daarenboven onvoldoende informatie om te triëren. Een normaal gewicht is immers niet altijd gelijk aan een gezond gewicht en iemand met overgewicht kan prima gezonde leefgewoontes hebben.
Hoe pak je dit gesprek aan nu je via de online vragenlijst van GLCE al over heel wat informatie beschikt vooraleer het CLB-consult start?
Bij de Standaard Gewicht hoort de werkkaart voor het CLB-consult van 3SO/14 jarigen. De flowchart die vermeld is op de eerste pagina zal enigszins anders verlopen, nu je gebruik maakt van GLCE.
Via deze link vind je daarom een 'flowchart GLCE&Standaard Gewicht' waarin de methodiek van GLCE is geïntegreerd. Op de achterzijde van het document vind je een overzicht van de vragen in GLCE die helpen om te weten (1) of de jongere zelf een vraag wil stellen over het thema, (2) of er een zorgwekkend signaal of bijzonderheden zijn gelinkt aan het eetgedrag en (3) waar je beschermende/risico factoren kan vinden in GLCE.
Voor wie zich hierin verder wil verdiepen, is onze vorming ‘Opgroeiend en haperend eetgedrag bij jongeren’ warm aanbevolen. Dit kan dit schooljaar nog op 20/1/22 en op 11/3/2022.
Je zal jongeren nooit dwingen om gewogen en gemeten te worden. De toepassing van GLCE verandert echter niks aan de doelstelling van de Standaard Gewicht en de Standaard Groei en Puberteit.
Jongeren worden systematisch gewogen en gemeten omdat groei een indicator is van gezondheid van een individueel kind en van een populatie.
Doelstelling Standaard Gewicht voor CLB-consult 3e secundair/14-jarigen:
- Monitoring groei
- Detectie van (RF voor) een gewichtsprobleem
- Preventie en detectie van eetprobleem
Doelstelling Standaard Groei en Puberteit voor CLB-consult 3e secundair/14-jarigen:
- Monitoring groei
- Detectie van een late ontwikkeling of te trage progressie van de ontwikkeling van de puberteit
- Detectie van problemen bij de menstruatie
Neen, dit is niet mogelijk.
De applicatie van GLCE zit niet in LARS, maar draait naast LARS. Omdat de applicatie van GLCE niet het recht heeft om de identiteit van de leerlingen te kennen, wordt per leerling een (lang) identiteitsnummer gegenereerd. Dit is het nummer dat te zien is bovenaan de GLCE-pdf die vanuit de GLCE applicatie naar LARS wordt verstuurd.
Doordat er geen uniforme afspraken bestaan in de CLB’s omtrent de tijd die voorzien dient te worden voor een klasgroep is het moeilijk om te onderzoeken of het consult al dan niet meer tijd in beslag neemt met dan zonder GLCE. In het onderzoek gaven sommige CLB’s aan dat het consult even lang duurde, andere CLB’s gaven aan dat het langer duurde dan zonder GLCE. Dit is onder andere afhankelijk van de geldende afspraken omtrent de tijdsbesteding in het centrum.
Alle CLB’s geven in het onderzoek wel aan dat de differentiatie in tijdsbesteding tussen de leerlingen en tussen de klasgroepen groter wordt door gebruik te maken van GLCE. Dit wil zeggen dat er meer tijd geïnvesteerd kan worden in de leerlingen die vragen hebben en/of die problemen ervaren.
Daarnaast is het ook zo dat het gebruik van motiverende gespreksvoering op zich niet meer tijd vraagt. Het gesprek kan in dezelfde tijd, maar op een andere manier gebeuren (bv. met andere woordkeuzes, een andere benadering van de jongere, …). Natuurlijk vraagt het wel tijd en ruimte om je deze methodiek eigen te maken en hem te leren toepassen. Er is tijd en ruimte nodig om er iets over te lezen, er een vorming rond te volgen, hierover uit te wisselen met collega’s, te evalueren wat goed gaat en wat nog beter kan, …
We raden aan om klein te beginnen bij de implementatie van GLCE. Dit kan bv. door te starten met scholen waarmee er al een vlotte samenwerking bestaat en waar groepen van bijvoorbeeld maximum 15 leerlingen per voormiddag uitgenodigd worden voor het CLB-consult. Daarna kan dit geëvalueerd worden en kan het gebruik van GLCE na positieve evaluatie uitgebreid worden.
Tot slot raden we aan om voor de start met GLCE het document rond implementatie te raadplegen en voor jullie centrum na te gaan wat momenteel haalbaar is en welke stappen er gezet moeten worden om het beoogde doel te behalen. Iets nieuws implementeren gaat niet vanzelf en vraagt dat je er energie en tijd in investeert. Via dit document willen we jullie informatie aanreiken die het implementatieproces kan versterken en vergemakkelijken.
Het klopt dat het laten invullen van de vragenlijst op school een bijkomende tijdsinvestering is. Alternatieve logistieke oplossingen blijken echter nadelen te hebben:
- De vragenlijst thuis laten invullen houdt het risico in dat hij niet door alle leerlingen zal ingevuld worden. Een ander nadeel is dat de leerlingen in dat geval geen vragen kunnen stellen wanneer er zaken onduidelijk zijn.
- De vragenlijst op school laten invullen zonder een CLB-medewerker zou praktisch een goede oplossing kunnen zijn. Maar dit heeft als grote nadeel dat er minder garantie is dat de privacy van de jongeren wordt gegarandeerd tijdens het invullen, terwijl dit voor jongeren belangrijk is om eerlijk op de vragen te antwoorden.
- Bij beide alternatieve oplossingen gaat ook het voordeel verloren dat er bij het invullen van de vragenlijst al een eerste stap gezet wordt in het opbouwen van de relatie met de CLB-medewerker, wat het gevoel van veiligheid ten goede komt en ook weer de kans vergroot dat jongeren eerlijk zullen antwoorden.
Tegelijk begrijpen we dat de tijdsinvestering een struikelblok kan zijn om GLCE grootschalig te implementeren. Toch denken we dat de tijdsinvestering geen struikelblok kan zijn om kleinschalig van start te gaan. We willen CLB’s daarom aanmoedigen om op kleinschalige wijze ervaring op te doen met de methodiek zoals deze nu uniform werd vastgelegd. Vanuit deze praktijkervaring zullen er vermoedelijk nieuwe ideeën ontstaan om het invullen van de vragenlijst op een efficiëntere en toch nog kwaliteitsvolle manier te laten verlopen. We zullen regelmatig overlegmomenten organiseren waarop hierover uitgewisseld kan worden en van waaruit experimenten opgezet kunnen worden.
Van zodra we echt van start gaan (1/1/22) zal er een communicatie gebeuren vanuit het Departement Onderwijs en het Agentschap voor Zorg en Gezondheid. Via deze weg zullen scholen ingelicht en warm gemaakt worden.
Gepseudonimiseerde data op schoolniveau genereren is mogelijk, maar momenteel nog niet functioneel in Vlaanderen.
Ouders die dat wensen kunnen een blanco-vragenlijst inkijken op de website van de VWVJ.
Voor het invullen van de vragenlijst wordt er geen toestemming van de ouders gevraagd.
Bij vragen (of weerstand) raden we aan om hierover op eenzelfde manier met ouders in gesprek te gaan als bij andere thema’s (bv. vaccinaties, onderzoek puberteit,…)
Goed om weten: Een initiatief tot bevolkingsonderzoek (zoals bv. GLCE) wordt geëvalueerd door de Vlaamse Werkgroep Bevolkingsonderzoek op basis van een vaste set van criteria. Zo wordt er nagegaan in welke mate een initiatief beantwoordt aan de minimumvereisten voor kwaliteitsvol bevolkingsonderzoek. Na deze afweging volgt een advies aan de Vlaamse minister bevoegd voor het gezondheidsbeleid. De GLCE-methodiek (die de vragenlijst omvat) kreeg groen licht van de Werkgroep.
Jazeker, de zorgen en vragen van ouders worden nog steeds bevraagd naar aanleiding van het CLB-consult.
Om als CLB met de jongere gepast aan de slag te gaan omtrent de vraag of zorg, is transparantie van de ouder naar hun jongere over wat genoteerd is in de oudervragenlijst belangrijk. Nodig hen hiertoe uit door bv. bovenaan de vragenlijst te noteren ‘in te vullen door de ouder samen met de leerling’.
GLCE werd niet uitgetest in het buitengewoon onderwijs. Er bestaan voorlopig dus geen resultaten over de toepassing van GLCE bij deze groep.
In het beroepsonderwijs werd het wel onderzocht. Als GLCE in het beroepsonderwijs gebruikt wordt, kan het belangrijk zijn om rekening te houden met de bevinding uit het onderzoek dat er bij leerlingen uit het beroepsonderwijs meer vragen en zorgwekkende signalen naar boven komen. Dit wil zeggen dat er vaker met hen in gesprek zal moeten gegaan worden.
Bij zorgwekkende antwoorden, ga je op zoek naar beschermende factoren. Je vraagt dus onder andere na of de leerling met iemand kan praten over zijn/haar probleem. Indien de leerling al begeleid wordt, is het niet nodig om dit verder te exploreren.
Het is wel zinvol om na te vragen hoe de leerling de externe begeleiding ervaart. Verder kan het CLB aanbieden om de brug te vormen tussen de externe begeleiding, de school en het gezin. Dit kan nodig zijn om de leerling optimaal te laten participeren op school.
Als het mogelijk is, is het inderdaad het beste dat de jongere niet twee keer hetzelfde verhaal moet doen. Als de moeilijkheid van de jongere past binnen je expertise is het daarom beter om het zelf verder op te nemen. Als het thema waar de jongere mee worstelt niet binnen je expertise valt, moet je natuurlijk wel doorverwijzen. Als je doorverwijst naar een teamgenoot van een andere discipline kan hij/zij de antwoorden van de jongere op de online vragenlijst eveneens als ingangspoort gebruiken voor het gesprek met de jongere.
De toepassing van de methodiek GLCE heeft geen invloed op de adviezen in de Standaard Groei.
Rond eetstoornissen zal het gebruik van GLCE helpend zijn in de vroegdetectie dankzij de screeningsvraag over dit onderwerp. Als de antwoorden van de jongere het vermoeden van een eetstoornis tonen, dan wordt dit tijdens het CLB-consult met de jongere besproken om na te gaan of de zorg al dan niet bevestigd wordt. Als het bevestigd wordt, dan kan je doorverwijzen volgens de bestaande doorverwijscriteria. Het gebruik van GLCE wil niet zeggen dat je meer zelf zou opnemen en minder/later zou doorverwijzen.