Bijziendheid of myopie is een refractieafwijking die ontstaat in de kinderjaren. Een bijziend oog groeit te snel en de groei gaat te lang door. Zonder bril kan een bijziende niet scherp zien in de verte.
Bijziendheid is wereldwijd een snel toenemende oogafwijking, aanvankelijk vooral in Azië maar nu ook in Europa. Onderzoek heeft voorspeld dat 50% van de wereldbevolking in 2050 bijziend zal zijn. Tegenwoordig zien we bijziendheid ontstaan op jongere leeftijd, het zicht gaat sneller achteruit en de ernst van de bijziendheid stijgt.
Naast erfelijkheid, spelen ook omgevingsfactoren een rol in het ontstaan én in de progressie van bijziendheid. Recent onderzoek wijst erop dat langdurig beeldschermgebruik en onvoldoende blootstelling aan daglicht het risico op myopie (bijziendheid) bij schoolkinderen verhoogt.[1]
Bijziendheid is op zich gemakkelijk te verhelpen met het dragen van een bril of lenzen. Maar mensen met (hoge) bijziendheid hebben een groot risico op oogziekten op volwassen leeftijd, zoals netvliesloslating, glaucoom, cataract en myope maculadegeneratie.[2] Dit kan aanleiding geven tot onomkeerbare slechtziendheid of zelfs blindheid.
De Belgian Myopia Group, een organisatie van kinderoogartsen, trekt daarom aan de alarmbel. Om de bevolking te sensibiliseren en het onderwerp bespreekbaar te maken, ontwikkelde de groep een poster met leefstijladviezen om de ontwikkeling van myopie bij kinderen te voorkomen. De poster is sinds kort terug te vinden via klascement.net (vrij te raadplegen nadat je je registreert).
Hoe kunnen deze leefstijladviezen verspreid worden? Het Departement Zorg nodigde verschillende instanties uit die hierin een rol kunnen spelen om een strategie te kiezen. Er werd afgesproken de preventieboodschap toe te voegen aan bestaande richtlijnen, materialen,… die verband houden met beeldschermgebruik.
Schoolcontext
De context speelt een belangrijke rol in het stimuleren van gezond gedrag. Aangezien kinderen veel tijd spenderen op school, is de schoolcontext een mooie hefboom. Het Kenniscentrum Digisprong, dat schooldirecties, leraren en ICT-coördinatoren ondersteunt met educatieve technologie, nam alvast de preventieboodschap op in haar ondersteunende materialen. De link naar de poster is voortaan te vinden in de Wegwijzer smartphonebeleid en in de Wegwijzer digitaal welzijn voor scholen. Op die manier wordt de preventieboodschap aangereikt aan zij die een smartphone- en ICT-beleid in scholen uitstippelen. Zo kan de aandacht voor een gezonde schoolcontext ter preventie van myopie groeien en via één of verschillende strategieën van de Gezondheidsmatrix Gezonde School (Vlaams Instituut Gezond Leven) vormkrijgen. Dit kan de VWVJ enkel maar toejuichen.
CLB
Conform de Standaard Visus detecteert het CLB via de systematische contactmomenten een verminderd verzicht vroegtijdig. Daarnaast biedt dit moment de kans enerzijds aan ouders en kinderen om hun vragen over opgroeien en opvoeding te stellen en anderzijds om ouders en kinderen te sensibiliseren en motiveren voor een gezonde levensstijl. Ook het CLB kan dus een rol spelen om deze adviezen te verspreiden aan (ouders van) kinderen in het basisonderwijs.
De VWVJ adviseert om preventieboodschappen voor kinderen en ouders niet systematisch en ongevraagd te verspreiden.[3] Open wel het gesprek, bied naar aanleiding van het contactmoment de mogelijkheid om het onderwerp 'beeldschermgebruik' te bespreken. Dit kan je doen door de poster die te vinden is via klascement.net in de wacht- of onderzoeksruimte op te hangen. Het beeldschermgebruik kan bijv. ook deel uitmaken van het rijtje voorbeelden dat wordt opgesomd op het moment dat je ouders of leerlingen uitnodigt om vragen te stellen.
Ben jij coördinator voor de Standaard Visus? Bespreek samen met je collega’s hoe jullie hier in jullie centrum mee aan de slag gaan!
Met vriendelijke groeten,
Alexandra Seghers
[1] Morgan IG, Wu PC, Ostrin LA, Tideman JWL, Yam JC, Lan W, Baraas RC, He X, Sankaridurg P, Saw SM, French AN, Rose KA, Guggenheim JA. IMI Risk Factors for Myopia. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2021 Apr 28;62(5):3. doi: 10.1167/iovs.62.5.3.
[2] Holden BA, Fricke TR, Wilson DA, Jong M, Naidoo KS, Sankaridurg P, Wong TY, Naduvilath TJ, Resnikoff S. Global Prevalence of Myopia and High Myopia and Temporal Trends from 2000 through 2050. Ophthalmology. 2016 May;123(5):1036-42. doi: 10.1016/j.ophtha.2016.01.006.
[3] Prochaska, J. O., & DiClemente, C. C. (1982). Transtheoretical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychotherapy: Theory, Research & Practice, 19(3), 276–288. https://doi.org/10.1037/h0088437
Ongevraagd advies werkt niet. Wil je meer weten over wat wel werkt? Dan kan je de presentatie die An Vandeputte (Eetexpert) gaf nav de lanceerdag van ‘Gezond leven? Check het even!’ in 2021 op onze website herbekijken. Deze focust op het gesprek met jongeren, maar is op dezelfde manier toepasbaar tijdens het gesprek met ouders.