Het BVR tot vaststelling van de operationele doelstellingen van de Centra voor Leerlingenbegeleiding vermeldt enkel dat de toestemming schriftelijk moet gegeven worden, maar niet door wie.
- Volgens de wet betreffende de rechten van de patiënt van 22/08/2002 worden de rechten van de minderjarige uitgeoefend door de ouders die het gezag van de minderjarige uitoefenen of door zijn voogd (Art.12.§1). De patiënt moet betrokken worden bij de uitoefening van zijn rechten rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit. De patiëntenrechten kunnen door de minderjarige patiënt die tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat kan worden geacht, zelfstandig worden uitgeoefend (Art.12.§2).
- Er is sprake van geïnformeerde toestemming op voorwaarde dat de patiënt competent is om toestemming te geven. Volwassenen worden verondersteld handelingsbekwaam te zijn, tot bewijs van het tegendeel. Minderjarigen daarentegen worden juridisch als handelingsonbekwaam beschouwd. Er zijn uitzonderingen op die veronderstelde handelingsonbekwaamheid, er zijn een aantal gevallen waarin een minderjarige wel een geldige toestemming kan geven.(*)
- De geëmancipeerde minderjarige is feitelijk onafhankelijk van zijn/haar ouders en mag ook zelf onafhankelijk beslissingen maken, vb. de minderjarige woont alleen, voorziet in zijn/haar eigen levensonderhoud, is getrouwd,…
- De mature minderjarige of de minderjarige met oordeelsvermogen. Als de minderjarige voldoende maturiteit bezit om de aard en consequenties van de beslissing in te schatten, kan de minderjarige een geldige toestemming geven.
Noch in het kader van de wet betreffende de rechten van de patiënt, noch in het kader van de regelgeving omtrent de geïnformeerde toestemming wordt een leeftijdsgrens als criterium gebruikt.
Voor vaccinatie door het CLB adviseert men om systematisch een schriftelijke toestemming te vragen aan de ouders of de meerderjarige leerling. De informatie die gegeven wordt in de toestemmingsbrief moet ook begrijpbaar zijn voor mature leerlingen. Een leerling die in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen mag nooit tegen zijn wil gevaccineerd worden. Hieronder worden mogelijke situaties opgesomd:
- Ouder(s) of voogd geven toestemming voor vaccinatie. Leerling geeft impliciet toestemming door zich te begeven naar de plaats waar gevaccineerd wordt. → CLB vaccineert
- Ouder(s) of voogd geven toestemming voor vaccinatie. Leerling die in staat is tot redelijke beoordeling van zijn belangen weigert gevaccineerd te worden. → CLB vaccineert niet.
Informeer de ouders (voogd) hiervan, tenzij de mature leerling dit weigert.
- Ouder(s) of voogd vullen toestemmingsformulier niet in. Leerling die in staat is tot redelijke beoordeling van zijn belangen wil gevaccineerd worden nadat hij/zij informatie kreeg in een voor hem/haar duidelijke taal. → CLB kan beslissen om te vaccineren, na schriftelijke toestemming van de competente leerling
Informeer de ouders (voogd) hiervan, tenzij de mature leerling dit weigert.
- Ouder(s) of voogd vullen toestemmingsformulier niet in. Leerling wil niet gevaccineerd worden. → CLB vaccineert niet
- Ouder(s) of voogd weigeren vaccinatie. Leerling die in staat is tot redelijke beoordeling van zijn belangen wil gevaccineerd worden nadat hij/zij informatie kreeg in een voor hem/haar duidelijke taal. → CLB kan beslissen om te vaccineren, na schriftelijke toestemming van de competente leerling
Hier geldt het beroepsgeheim ten aanzien van de ouder(s) of voogd. Leg de leerling goed uit waarom het toch zinvol zou kunnen zijn de ouder(s) of voogd te informeren.
- Ouder(s) of voogd weigeren vaccinatie. Leerling weigert vaccinatie. → CLB vaccineert niet
Informatie- en toestemmingsbrieven voor de vaccins die CLB gratis kunnen aanbieden, zijn te vinden via "Vaccinatie > Aan de slag > Communicatiematerialen"
(*) Rechten van minderjarigen in de gezondheidszorg, Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw, 2004
VWVJ Standaard Vaccinaties 2013 - deel 4.3
Opgelet: sinds het decreet leerlingenbegeleiding (in voege sinds september 2018) dient in principe de toestemming niet meer schriftelijk te gebeuren (maar blijft wel handig): voor meer uitleg: zie 'procedure toestemming vaccinatie door CLB'